Adwokatami kościelnymi mogą być zarówno duchowni jak i osoby świeckie, mężczyźni czy kobiety. Zgodnie z przepisami Kodeksu Prawa Kanonicznego i Instrukcji Dignitas Connubii strona może z zasady ustanowić tylko jednego pełnomocnika, który sam nie może zastępować się innym pełnomocnikiem, a może ustanowić kilku adwokatów.
Warunkami wskazanymi dla pełnomocnika procesowego są jedynie: pełnoletniość i bona fama. Znacznie szersze są wymagania stawiane adwokatowi, oczywiście musi być pełnoletni i cieszyć się dobrą opinią, ale przede wszystkim musi być biegłym w prawie, a więc posiadać odpowiednie przygotowanie jakim jest doktorat lub licencjat z prawa kanonicznego (rozumiany jak prawdziwa biegłość w prawie), powinien być katolikiem w trwałej łączności z Kościołem i musi posiadać zatwierdzenie Biskupa – Moderatora Trybunału.
Zgodnie z art.102 Instrukcji Dignitas Connubii – adwokat kościelny może być adwokatem i pełnomocnikiem obydwu stron w procesie o nieważność małżeństwa, jeżeli obydwie strony proszą o stwierdzenie nieważności małżeństwa wskazując ten sam tytuł nieważności małżeństwa.
Kategorie adwokatów kościelnych
Na gruncie prawa kanonicznego możemy wyróżnić następujące kategorie adwokatów:
- adwokatów stałych – ustanawianych przez Biskupa diecezjalnego i wynagradzanych z kasy Trybunału
- adwokatów „wolnych” – z listy adwokatów zatwierdzonych przez Biskupa diecezjalnego przy danym Trybunale
- Adwokatów Rotalnych – posiadających tytuł Adwokata Roty Rzymskiej, dla którego nie jest wymagane zatwierdzenie miejscowego Biskupa diecezjalnego. Obowiązkiem jednak takiego adwokata jest zgłoszenie biskupowi diecezjalnemu zamiaru wykonywania swych funkcji na terenie mu podległym. Biskup może odmówić tego prawa jedynie w bardzo poważnych wypadkach, przy czym adwokatowi przysługuje prawo rekursu do Najwyższego Trybunału Sygnatury Apostolskiej